Ana Iglesias, entrevista en «A Nosa Terra»

Ana Iglesias, especialista en sociolingüística (autora, entre outros traballos de Falar galego: «No veo por qué») e coautora dos libros de Lingua e Literatura de Bacharelato de Xerais, é entrevistada en A Nosa Terra. Recuperamos un breve fragmento desta entrevista:

A cuestión da lingua ocupa parte do discurso de Núñez Feixóo, até que punto recolle un sentir cidadá?

Eu non o percibo, non vexo rexeitamento nas familias. É certo que se aplicaron algunhas medidas inspiradas no Plan Xeral de Normalización, isto é moi importante, pero non observei oposición na educación. Teño un coñecemento moi próximo porque a miña condición de coordinadora de normalización do meu centro mantenme en contacto co resto dos colexios. Por iso sei que só houbo unha queixa por escrito nun colexio e dúas nas galescolas.

Hai grupos que se senten ameazados polo galego?

As reticencias proveñen dos contornos castelán falantes que tradicionalmente non se vían obrigados a aprender galego e agora si porque se introduce no ensino e porque é máis necesario que antes ao ocupar parte do espazo do castelán. É a expresión do “privilexio” dos que non tiñan que molestarse en coñecelo que vén acompañado dun discurso sobre unha “imposición”.

Feixóo vai garantir o dereito dos pais a elixiren lingua?

Iso é inviábel; nin sequera chegaría cos profesores que hai. Non se pode dicir que se ama o galego e consentir a súa desaparición. Ademais, a segregación incumpre a lei de normalización, que no artigo 14.3 afirma que a educación debe proporcionarlles aos rapaces a capacidade de seren bilingües e multilingües. Feixóo non pode demostrar ignorar unha lei que foi aprobada por unanimidade.

Lingua e sociedade na «Revista das letras» de Galicia Hoxe

No suplemento «Revista das letras» do xornal Galicia Hoxe publícase o xoves 12 de marzo un interesante estudo da situación actual da lingua galega en relación co xénero, coa clase social e coa ideoloxía. Ademais, desenvólvese unha ampla reflexión sobre a influencia dos movementos sociais que foron xurdindo dende o século XIX para pronunciarse a respecto do idioma galego, tanto na súa defensa, como para opoñerse á súa normalización.

Recollemos algúns parágrafos significativos:

«A idealización da muller, como a do idioma galego, non é, segundo Queizán, máis que un mecanismo compensatorio propio dunha situación social e culturalmente construída –e non natural– na que o poder e o prestixio seguen a estar en mans de homes, no caso das relacións de xénero, e do castelán, no caso das lingüísticas.»

«Segundo salienta [Henrique Monteagudo], filólogos e historiadores de tradición nacional española tenden a interpretar a expansión do castelán como un resultado do seu maior prestixio cultural e literario, mentres que expertos da tradición nacional da periferia salientan o factor da dominación sociopolítica de Castela e a imposición. Monteagudo cre que a explicación reside en ambas. O nacionalismo galego subliñou o centralismo e a imposición, mentres que a última é negada desde posicións nacionalistas españolas, que mesmo chegan a defender unha pretendida superioridade intrínseca do castelán respecto do galego.»

«Non parece haber unha relación clara entre uso do galego e preferencia polo termo nación, que si é máis evidente en uso de castelán e escolla do terno rexión. Canto ao eixo esquerda-dereita, non se atoparon asociacións evidentes: aínda que si un aumento do monolingüismo en castelán canto máis á dereita.»

En escena «Comedia bífida»

A compañía de teatro Bicodobrelo leva á escena a obra de Manuel C. Núñez Singala Comedia bífida, onde se reflexiona sobre as actitudes lingüísticas dos galegos e galegas.

A obra estará na Sala Santart de Santiago de Compostela o sábado 28 de febreiro e o domingo 1 de marzo ás seis da tarde.

Interesante recurso para apoiar contidos como a normalización, as actitudes e prexuízos, e os usos lingüísticos do galego.

Exeria: unha aplicación informática contra a linguaxe sexista

Onte foi presentada «Exeria» unha aplicación informática que permite a revisión lingüística de textos coa finalidade de conseguir un uso non sexista da linguaxe. Esta ferramenta detecta unha serie de termos susceptibles dun uso sexista e propón diferentes suxestións e alternativas.

Ademais da propia aplicación, que se pode descargar de balde na súa páxina e que e compatible cos sistemas operativos GNU/Linux, Windows e MacOSX, pódese consultar o seu glosario dende a propia Rede.

En todos os seus materiais educativos Edicións Xerais intenta transmitirlle ao alumnado e ao profesorado a necesidade de utilizar unha linguaxe non sexista e non discriminatoria. Na materia de Lingua e literatura este é un contido que se presenta de forma transversal ao longo de todas as unidades e de todos os niveis. Ademais, tamén se trata de forma específica nalgúns apartados concretos, como no caso de «Lingua e sociedade» unidade 10 de Lingua e literatura 4ºde ESO: «Por unha linguaxe non sexista».

Dende Edicións Xerais de Galicia recibimos con agrado este tipo de iniciativas que contribúen a mellorar os usos lingüísticos e as relacións entre as persoas.

Flocos.tv, un recurso interesante sobre cine galego

Flocos.tv é unha páxina creada hai uns meses pola Axencia Audiovisual Galega e que ten un grande interese para obter información histórica e actual sobre o cine galego, tanto no que se refire á ficción, como ao cine de animación ou ao documental.
Ademais, conta tamén cun apartado de ciclos temáticos do cal nestes momentos recomendamos o denominado «Especial anos 70 (I)», onde se poden ver as curtas «O pai de Migueliño» de Miguel Castelo e «O cadaleito» Enrique Rodríguez Baixeras. Estas obras foron realizadas baseándose nos contos «O pai de Migueliño», de Castelao (Cousas) e «A caixa do morto», de Ánxel Fole (Á lus do candil).
Recomendamos o seu emprego como recurso didáctico de literatura comparada cando se traballen as obras destes dous autores e para o tratamento específico do tema do cine, que nos libros de Xerais se atopa na unidade 6 de Lingua e Literatura 3º de ESO (apartados «Formas de comunicación» e «Os nomes das cousas»).

Edítase o facsímile do Manifesto da I Asemblea Nacionalista das Irmandades da Fala

A Fundación Galiza Sempre acaba de publicar un facsímile do Manifesto da I Asemblea Nacionalista das Irmandades da Fala, celebrada en Lugo os días 17 e 18 de novembro de 1918.

O movemento das Irmandades da Fala xurdira en maio de 1916 na Coruña promovido por Antón Vilar Ponte e tiña como obxectivo principal o de reivindicar a lingua e a cultura de Galicia. Pouco a pouco constituíronse outras agrupacións locais en Santiago de Compostela, Monforte de Lemos, Pontevedra, Ourense e Vilalba e fóronse sumando intelectuais e escritores como Castelao, Cabanillas, Risco, etc., que participaban activamente na publicación de A Nosa Terra, voceiro das Irmandades da Fala dende novembro de 1916. Na Asemblea Nacionalista de Lugo de 1918 estas agrupacións convertéronse nunha federación, que tiña entre os seus obxectivos:

– A cooficialidade lingüística entre galego e castelán.

– Unha ampla autonomía que permitise resolver os problemas económicos e sociais do país.

– Fomentar a cultura propia de Galicia.

– O ingreso das nacionalidades na Liga das Nacións e federalismo con Portugal.

Faise eco desta noticia o xornal dixital Vieiros.

O profesorado pode empregar este recurso para ampliar información sobre a unidade 1 de 4º de ESO e sobre a unidade onde se tratan as Irmandades da Fala en 2º de Bacharelato. Tamén é de interese para as unidades de ESO e Bacharelato onde se trata a historia da lingua galega no século XX.

A obra plástica de Castelao dispoñible en Internet

O Museo de Pontevedra pon a disposición dos usuarios e usuarias de Internet 1611 traballos gráficos de Castelao que se poden consultar e ampliar até o detalle. As ilustracións de As cruces de pedra na Bretaña, as de Os dous de sempre, as de Os vellos non deben de namorarse, cadros, distintos borradores para carteis… A partir de agora todo isto está accesible na páxina web do Museo de Pontevedra.

Un recurso interesante para ampliar información sobre o autor de Rianxo, sobre todo en 4º de ESO e en 2º de Bacharelato.

Linguas minorizadas: o romanche ou retorrománico

O xornal Galicia Hoxe publica unha nova onde se comentan os problemas que está padecendo o romanche, ou retorrománico, unha das catro linguas oficiais de Suíza falada no cantón de Grisóns, nos Alpes, por aproximadamente o 0,5% da poboación helvética. O romanche divídese en cinco dialectos, a partir dos cales se creou en 1982 a variedade estándar, o romanche grisón, que nunca chegou a callar entre a comunidade de falantes.

Nestes momentos unhas 60.000 persoas aseguran usar con asiduidade esta lingua, pero o feito de non contar cunha política lingüística adecuada, así como que os seus falantes teñan problemas de comprensión entre os distintos dialectos, está provocando que, poco a pouco, vaia perdendo usuarios en beneficio do alemán.

Esta noticia pode ser empregada como texto de apoio no apartado de «Lingua e sociedade» da unidade 7 de Lingua e Literatura 1º de Bacharelato (As linguas no mundo. A Europa multilingüe).

Así mesmo, tamén é un reurso interesante para o apartado «Lingua e sociedade» da unidade 1 de Lingua e Literatura 1º de ESO (As linguas do mundo).

Vocabulario Multilingüe de Economía na rede

Informan Vieiros e Culturagalega de que a partir deste momento pódese utilizar unha nova ferramenta en Internet: o Vocabulario Multilingüe de Economía, proxecto coordinado pola Universidade de Santiago e pola Universidade Pompeu Fabra de Cataluña. Nesta páxina podemos consultar terminoloxía específica sobre economía en distintas linguas: galego, catalán, éuscaro, castelán e inglés.

Aínda que nestes momentos non está totalmente depurada, pode ser de interese para ampliar información sobre os temas de terminoloxía específica propostos nas unidades 6 e 7 (apartado de Léxico) do libro do alumnado de Lingua e Literatura 1º de Bacharelato de Xerais.